maandag 13 juni 2011

Over aardappelveldjes, manipulatie, genen et al



Genetische Manipulatie genoegzaam bekend als GM staat weer eens volop in de kijker. Nu zijn het de aardappelen die onze aandacht vragen. Gisteren waren het de sojabonen, daarvoor de maïs en de banaan is in deze blog al aan bod gekomen.




Persoonlijk vind ik dat je een onderscheid moet maken tussen GM waarbij in de aardappel het gen van een bacil ingebouwd wordt zodat ze haar eigen insecticide gaat produceren of GM waarbij genen van een wilde variant van de aardappel in een bestaande variëteit worden ingebouwd waarbij ze resistent wordt tegen de schimmel waar die wilde variant ongevoelig voor is. In het eerste geval gaat het over een transgene aardappel en in weze een nieuwe soort (aardappel+bacterie), in het tweede geval gaat het nog altijd over een echte aardappel (aardappel+aardappel). In het eerste geval creëer je iets nieuws waar je de gevolgen niet echt van kan overzien, in het tweede geval help je de goeie oude natuurlijke kruising of hybridisatie een handje door gericht de gewenste genen uit een familielid te isoleren en te introduceren zodat je zeker bent dat je de goede eigenschappen die je kwetsbare variëteit al had, behoudt. Daar ben je met een natuurlijke kruising helemaal niet zeker van waardoor het meestal veel langer duurt voor je een eetbare aardappel hebt met bijvoorbeeld schimmelresistentie.

De New Leaf aardappel, die door Monsanto in 1995 gelanceerd werd met een ingebouwd gen van Bacillus thuringiensis zodat het 'natuurlijk' insecticide Bt overal in de plant aanwezig was en de ervan etende Coloradokevers dood neervielen is een voorbeeld van een transgene aardappel. In 2001 stopte Monsanto met de commercialisering ervan onder andere omdat een aantal fastfood ketens en voedingsproducenten geen genetisch gemodificeerde aardappelen wilden gebruiken. Het gevaar van deze aardappel schuilt in het feit dat men eigenlijk niet weet wat het effect is van die aardappel-Bt buiten het feit dat Coloradokevers er dood van neervallen. Wat gebeurt er met het stuifmeel dat hommels en bijen meedragen? Hebben zij er geen last van? En wat met kruisbestuivingen die op die manier gebeuren? Het aardappel-Bt wordt ook minder snel afgebroken in de grond dan de natuurlijke vorm: wat zijn de effecten daarvan? Men weet het niet.

De aardappelen van het beruchte veldje in Wetteren behoren tot de tweede soort. Deze aardappelen bevatten resistentiefactoren afkomstig van wilde verwanten waarmee de consumptieaardappel ook op een natuurlijke wijze zou kunnen kruisen. Alleen zijn die factoren er nu via GM ingebracht, in de petrieschaal dus, in een laboratorium. Men verliest hier uit het oog dat deze aardappelen ook langs de 'natuurlijke' kruisbestuivende weg hadden kunnen gemaakt worden en dan had geen haan ernaar gekraaid. Alleen had het dan heel veel langer geduurd voor er een eetbare aardappel uit voort gekomen was.

Enige nuancering is dringend nodig. Er is GM en GM, je mag ze niet over dezelfde kam scheren. Is men de natuur aan het helpen wat ze anders ook wel zelf zou kunnen of is men voor God aan het spelen en nieuwe 'soorten' aan het creëren?

Geen opmerkingen: